Η Σαγιάδα βρίσκεται στα Β.Δ του Ν. Θεσπρωτίας 19,5 χλμ
από την Ηγουμενίτσα (τελευταίο χωριό πριν από τα σύνορα) απέναντι
από την πόλη της Κέρκυρας. Στον όρμο της
Σαγιάδας ελλιμενίζονται ψαρόβαρκες και δένουν καΐκια, με τα οποία μπορείτε να
επισκεφθείτε το δέλτα του Καλαμά. Η Σαγιάδα είναι γνωστή για τις ψαροταβέρνες
της και το όμορφο ηλιοβασίλεμά της. Κατά μήκος των βορειοδυτικών ακτών του
νομού λειτουργούν πολλές ιχθυοπαραγωγικές μονάδες.
Υπάρχουν σημαντικά αξιοθέατα σε όλη την περιοχή. Δίπλα στο
Ράγιο η περίφημη μονή Ραγίου. Στην Κεστρίνη αρχοντικά μιας άλλης εποχής και
πάνω από το Ασπροκκλήσι το ερειπωμένο χωριό Λιόψη με το "Σαράι του
Μπέη" στην κορυφή της.
Στο Σμέρτο το αρχοντικό του "Κωτσώνη"
και οι παλιές βρύσες κι οι νερόμυλοι στα ανατολικά του χωριού. Στο κέντρο του
κάμπου νότια από το Ασπροκκλήσι ο λόφος της Μαστιλίτσας είναι γεμάτος από
αρχαία ερείπια.Ανάμεσα στη Μαστιλίτσα και το Μαυρονόρος (βρίσκεται πάνω από την
Κεστρίνη), εκβάλει ο ποταμός Καλαμάς σχηματίζοντας ένα πανέμορφο Δέλτα που
αξίζει να επισκεφτεί κανείς.
Τέλος στη Σκάλα Σαγιάδας λειτουργεί το Κέντρο
Πληροφόρησης για τα στενά του Καλαμά και το έλος Καλοδικείου και το Δέλτα
Καλαμά (το μοναδικό στη Θεσπρωτία) και πάνω από τη Σαγιάδα μπορεί κανείς να
επισκεφτεί την Παλιά Σαγιάδα, μια ερειπωμένη πολιτεία με θέα στο Ιόνιο.
Λίγα ιστορικά στοιχεία
Ο βυζαντινός οικισμός στα τέλη του ΧΙV αιώνα βρίσκονταν στα
χέρια των Ανδεγαυών και το
1386 πέρασε στους Βενετούς αμέσως μετά την Κέρκυρα
και τον Βουθρωτό. Μετά από μία μικρή περίοδο κατοχής των αλυκών της από τον
δεσπότη των Ιωαννίνων Esau Buondelmonti και τον Αλβανό σεβαστοκράτορα Gjon
Zenebishi (1387-1402), ξαναπέρασε στους Βενετούς μέχρι την πτώση της Βενετικής
δημοκρατίας (1789).
Το 1452 την κατέλαβε μαζί με τις υπόλοιπες
κτήσεις των Βενετών στα Ηπειρωτικά παράλια ο Τούρκος στρατηγός Χατζή Βέης και
από τότε ξεκινάει ένας σκληρός αγώνας μεταξύ Βενετών και Τούρκων για την
κυριαρχία της.
Το 1454 την κατέλαβαν οι Βενετοί, και
