Οσδίνα, απαράμιλλης ομορφιάς

(Δημοσιεύθηκε στο Step)

Άνοιξη. Διαδρομή προς τις Πέντε Εκκλησιές ή Οσδίνα: απολαυστική! Και εκεί η θέα μαγευτική. Ανάμεσα στις εκκλησίες, τα κτίσματα που φέρνει στην επιφάνεια η αρχαιολογία, την αρχαία ακρόπολη, τα χιλιοπατημένα μονοπάτια που άλλα είναι υπαρκτά και άλλα έχουν κρυφτεί κάτω από τα φυτά και στο βάθος το ποτάμι!

Η Οσδίνα είναι ένας χώρος που κάποιος θα μπορούσε να το πει και χαμένη ευκαιρία. Ή να πει: να η ευκαιρία!

Έχει όλες τις φυσικές και ιστορικές προδιαγραφές για να γίνει ένας χώρος περιπάτου, ιστορίας εκδρομής, διαφυγής. Ένας τόπος που θα μπορούσε να προσελκύσει ήπιο εναλλακτικό τουρισμό. Αρκεί να αναδειχτεί.

Ας γνωρίσουμε καλύτερα την Οσδίνα ή Ουζντίνα.

 

Ο οικισμός ανήκει στην περιοχή νότια του Μέσου Καλαμά ή της νότιας Κεστρίνης, σύμφωνα με την αρχαία γεωγραφία της Ηπείρου.  Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τη διάρκεια των υστεροβυζαντινών (13ος-14ος) και πρώτων μεταβυζαντινών (15ος -17ος) αιώνων. Στην κορυφή  του λόφου υπάρχει αρχαία ακρόπολη έκτασης 0,50  εκταρίων

με ψευδοϊσοδομικό τείχος. Ο οχυρός οικισμός φαίνεται ότι καταστρέφεται το 167 π.Χ. από τους Ρωμαίους. Από την πρώιμη βυζαντινή περίοδο δεν υπάρχουν πληροφορίες ούτε έχουν εντοπιστεί μνημεία. Στους μέσους βυζαντινούς χρόνους και σύμφωνα με τις νέες στρατηγικές επιλογές του βυζαντινού κράτους, μπροστά στην απειλή των Σλάβων, των Αράβων και των Φράγκων, φαίνεται ότι επισκευάζονται τα τείχη. Η οχυρή τοποθεσία που ελέγχει την κοιλάδα του Καλαμά κατέχεται από ένα δυναμικό οικισμό. Τόσο δυναμικό μάλιστα, ώστε είναι πιθανό να φιλοξενεί για μικρό διάστημα την έδρα της Επισκοπής Φωτικής, αφού ερευνητές, όπως ο μητροπολίτης Αθηναγόρας και ο Hammond, ταυτίζουν την Οφτίνη των πηγών με την Οσδίνη, ενώ ο Ευαγγελίδης και οι Soustal – Köder διατηρούν επιφυλάξεις.

Την υστεροβυζαντινή περίοδο αλλά και τους πρώτους χρόνους της τουρκοκρατίας ο οικισμός ακμάζει. Τα γεφύρια επισκευάζονται και νέοι ναοί οικοδομούνται. Στην Ουζντίνα έχει ιδιόκτητους ελαιώνες το πρώτο μισό του 16ου αι. η μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων, που σχετίζεται με τη μονή Προδρόμου του Νησιού των Ιωαννίνων. Και οι δύο μονές ιδρύονται από τη γνωστή οικογένεια των Αψαράδων. Κατά τη διάρκεια του μεγάλου εξισλαμισμού του πρώτου μισού του 18ου αι. αλλά και των διαρκών ταραχών

αυτής της περιόδου  η Ουζντίνα εγκαταλείπεται. Οι Οσδινιώτες σκορπίζονται στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Τουρκαλβανοί αγάδες της Θεσπρωτίας γίνονται κύριοι του οικισμού. Ολόκληρη η περιοχή γίνεται τσιφλίκι τους και το καλλιεργούν μέχρι το 1923 φτωχοί κάτοικοι των γύρω χωριών, που μένουν σε λασποκάλυβα στην τοποθεσία του σημερινού χωριού.

 ΟΙΚΙΣΜΌΣ

Σύμφωνα με τον καθηγητή Σ. Δάκαρη η αρχαία κώμη ήταν μέσου μεγέθους με πληθυσμό γύρω στους 500 κατοίκους. Το ψευδοϊσοδομικό τείχος περιτρέχει όλες τις πλευρές. Λείψανα του διακρίνονται ακόμα στην απόκρημνη δυτική πλευρά, ενώ στην ομαλή ανατολική πλευρά διακρίνονται ίχνη τετράγωνου πύργου. Κοντά στον οικισμό αποκαλύφθηκαν τρεις αρχαίοι τάφοι, ενώ τέταρτος εντοπίστηκε στη θέση Μπολιάνα, στην απέναντι όχθη του Καλαμά. Ο τελευταίος ήταν ελληνιστικών χρόνων και έσωζε επιτύμβια στήλη με το όνομα της νεκρής: Σιλάνα Σιμάκου.

Ο βυζαντινός οικισμός, σε έκταση και πυκνότητα πληθυσμού, ξεπερνά κατά πολύ τον αρχαίο. Τα σπίτια υπερβαίνουν το τείχος και φθάνουν μέχρι τη βάση του λόφου. Ο πυκνοδομημένος οικισμός καλύπτει ολόκληρη σχεδόν την επιφάνεια του λόφου. Τα μονώροφα και διώροφα σπίτια εκμεταλλεύονται κάθε τετραγωνικό μέτρο επιφάνειας και αφήνουν μεταξύ τους μόνο στενά στριφογυριστά δρομάκια με καλντερίμι.

Το γεφύρι

 Ένα αρχαίο γεφύρι υπάρχει ακριβώς κάτω από τον οικισμό. Αυτό το γεφύρι έχει κτιστεί σε δύο φάσεις. Η παλαιότερη φάση είναι της αρχαιότητας ενώ η νεώτερη φάση σύμφωνα με πλίθινη επιγραφή χρονολογείται στα 1628. Τα λείψανα της παλιάς γέφυρας Ουζντίνας, έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Οι Ναοί

Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί στην περιοχή της Ουζντίνας εννέα ναοί και μία σκήτη. Οι τέσσερις βρίσκονται μέσα στον οικισμό και οι υπόλοιποι στη

γύρω περιοχή. Στις εκκλησίες υπάρχουν καταπληκτικές τοιχογραφίες.

Πληροφορίες: http://www.deltionchae.org, βιβλίο Σπ. Μουσελίμη «Η βυζαντινή Οσδίνα και τα αρχαία αυτής τείχη»

Φωτογραφίες: ΦΜ