Πολύδροσο Θεσπρωτίας, το Βλαχώρι μας!

Το Πολύδροσο (παλιά ονομασία Βλαχώρι)  είναι ένα μικρό χωριό του δήμου Παραμυθιάς Θεσπρωτίας που βρίσκεται στα όρια των Νομών Θεσπρωτίας και Ιωαννίνων.

Χτισμένο στις πλαγιές του ποταμού Καλαμά μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον δικαιολογεί απόλυτα το σημερινό όνομά του μιας και οι άφθονες πηγές του αλλά και τα δέντρα που το περιβάλλουν, του χαρίζουν τη δροσιά κάθε εποχή του χρόνου. Ανάμεσα στο Φαράγγι του Καλαμά, το δάσος του Ζαλόγγου και τη Λαμπανίτσα- την Ελαταριά της γεωγραφίας. Σκαρφαλωμένο στους πρόποδες του Βεντερίκου, με αγνάτιο στην επιβλητική και εμβληματική Μουργκάνα.

Η γεωμορφολογία της περιοχής, ένας ύμνος στα βουνά και τα νερά, τα ποτάμια και τις βρύσες. Νερά που κυλάνε από παντού και, θαρρείς, από πάντα! Νερά που κυλάνε μνήμες, ιστορίες, βιωμένο χρόνο. Νερά που γίνονται ουράνια λευκή θάλασσα τέτοιον καιρό, ντύνοντας με αντάρα τον αιθέρα.

Στολίδι του χωριού το Λαογραφικό Μουσείο. Το πρώτο που ιδρύθηκε - το 1971- στη Θεσπρωτία, και από τότε διαρκώς εμπλουτίζεται και πρωτοπορεί με καινοτόμες παρουσιάσεις.

Ιστορικά στοιχεία

Στην περιοχή του Πολυδρόσου υπάρχουν δύο σχετικά γειτονικές θέσεις (Ζαγορά, Σελιό) με σαφή υπολείμματα παλαιών οικισμών ή συγκροτημάτων οικιών. Δεν έχει γίνει ανασκαφικό έργο και δεν υπάρχει επομένως τεκμηριωμένη άποψη για την χρονολόγηση τους και την ιστορία τους. Τα λίγα αντικείμενα που βρίσκονται στο Μουσείο του Συλλόγου ( κράνος , αγνύθες, όστρακα κλπ) μαζί με τους γειτονικούς οχυρωμένους οικισμούς του φαραγγιού του Καλαμά (Οσδίνα , Ραβενή) δείχνουν ότι η περιοχή ήταν κατοικημένη από τον 4ο π.χ. αιώνα τουλάχιστον. 

  Το προηγούμενο όνομα του χωριού όπως προκύπτει από αρκετά γραπτά τεκμήρια ήταν Βλαχοχώρι. Η υπόθεση που μπορεί να γίνει είναι ότι η θέση του χωριού αποτελούσε προσωρινή ή ημιμόνιμη εγκατάσταση βλάχων νομάδων κτηνοτρόφων.

Το φυσικό περιβάλλον

Το μεγαλύτερο τμήμα της έκτασης του Πολυδρόσου περιλαμβάνεται στην οριοθετημένη περιοχή της θέσης «Στενά Καλαμά» του δικτύου Φύση 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Έτσι αποτελεί περιοχή με ειδικό καθεστώς προστασίας και φυσικά με ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφέρον.

 Η σημασία της περιοχής προκύπτει από την παρουσία σειράς οικοτόπων (συνολικά επτά ) με πιο σημαντικούς τα απόκρημνα ασβεστολιθικά βράχια, τα δάση δρυός και τα δάση πλατάνου.

Η συνολική εικόνα διαμορφώνεται και από την παρουσία αξιόλογων ιστορικών μνημείων ( Κάστρο Παλαιοσδίνας , Ραβενής , Γέφυρα Παλαιοσδίνας , Μύλος Αναβρυστικού ).

Η επίσκεψη στο φαράγγι του Καλαμά προσφέρει γνωριμία με υψηλής οικολογικής σημασίας οικοτόπους , αναψυχή , φυσική άσκηση , αισθητική απόλαυση και ιστορικό ενδιαφέρον.

Ο Αϊ Δημήτρης Πολυδρόσου

Η εικόνα που αντικρίζουμε σήμερα ατενίζοντας την εκκλησιά  οφείλεται στην ανακαίνιση - αναστήλωση που έγινε το 1970. Το μόνο παλιό στοιχείο που είναι εμφανές είναι η κεραμοπλαστική επιγραφή πάνω από την κόγχη  του ιερού που φέρει τα γράμματα ΖΠΕ΄, και δηλώνουν το έτος κτίσεως του ναού, σύμφωνα με την αρχαιοελληνική γραφή και τον βυζαντινό τρόπο χρονολόγησης. ΖΠΕ΄ σημαίνει 7085 έτη από κτίσεως κόσμου. Αφαιρώντας από το 7085 τον αριθμό 5508 προκύπτει το έτος 1577( κατά τους 70 σοφούς που μετέφρασαν την Παλαιά Διαθήκη στην αρχαιοελληνική γλώσσα στην Αλεξάνδρεια  τον β΄π. Χ. αιώνα, τότε  δημιουργήθηκε  ο κόσμος) 

Σύμφωνα με διηγήσεις παλαιοτέρων χωριανών που

Οσδίνα, απαράμιλλης ομορφιάς

(Δημοσιεύθηκε στο Step)

Άνοιξη. Διαδρομή προς τις Πέντε Εκκλησιές ή Οσδίνα: απολαυστική! Και εκεί η θέα μαγευτική. Ανάμεσα στις εκκλησίες, τα κτίσματα που φέρνει στην επιφάνεια η αρχαιολογία, την αρχαία ακρόπολη, τα χιλιοπατημένα μονοπάτια που άλλα είναι υπαρκτά και άλλα έχουν κρυφτεί κάτω από τα φυτά και στο βάθος το ποτάμι!

Η Οσδίνα είναι ένας χώρος που κάποιος θα μπορούσε να το πει και χαμένη ευκαιρία. Ή να πει: να η ευκαιρία!

Έχει όλες τις φυσικές και ιστορικές προδιαγραφές για να γίνει ένας χώρος περιπάτου, ιστορίας εκδρομής, διαφυγής. Ένας τόπος που θα μπορούσε να προσελκύσει ήπιο εναλλακτικό τουρισμό. Αρκεί να αναδειχτεί.

Ας γνωρίσουμε καλύτερα την Οσδίνα ή Ουζντίνα.

 

Ο οικισμός ανήκει στην περιοχή νότια του Μέσου Καλαμά ή της νότιας Κεστρίνης, σύμφωνα με την αρχαία γεωγραφία της Ηπείρου.  Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τη διάρκεια των υστεροβυζαντινών (13ος-14ος) και πρώτων μεταβυζαντινών (15ος -17ος) αιώνων. Στην κορυφή  του λόφου υπάρχει αρχαία ακρόπολη έκτασης 0,50  εκταρίων

Αρχαία Πανδοσία

(Το θέμα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Step -τεύχος Ιουλίου 2015, στην στήλη του Fanaripress.gr)

Η Αρχαία Πανδοσία ήταν αποικία των Ηλείων, και βρίσκεται στο λόφο του σημερινού χωριού Καστρί Φαναρίου του Δήμου Πάργας. Η ακρόπολη αυτή δεσπόζει σε όλη την περιοχή, και η επίσκεψη εκεί μας χαρίζει καταπληκτική θέα. Την ίδια εποχή της ίδρυσης της Πανδοσίας τον 7ο ή 8ο πΧ αιώνα, ιδρύονται από τους Ηλείους οι πόλεις Αρχαίο Βουχέτιο (σημερινή Νέα Κερασούντα), Αρχαία Ελάτρεια (σημερινός παλαιός Ωρωπός), και Αρχαίες Βατίες (Βατίαι) (σημερινό Ριζοβούνι Θεσπρωτικού). Στη θέση όπου ιδρύθηκε η Αρχαία Πανδοσία τον 7ο πΧ (ή κατ’ άλλους τον 8ο αιώνα πΧ), φαίνεται να

Γλυκή: στις πύλες της ομορφιάς

Το χωριό Γλυκή βρίσκεται κάτω από τα χωριά του Σουλίου, στην έξοδο των στενών του Αχέροντα που είναι και το φυσικό σύνορο των νομών Θεσπρωτίας και Πρεβέζης. Αποτελεί προορισμό διακοπών για αναρίθμητους περιηγητές και φυσιολάτρες. Ο Αχέροντας έχει χαρακτηριστεί περιοχή ιδιαίτερου κάλλους. Τα Στενά, οι εκβολές του ποταμού αλλά και η ευρύτερη περιοχή ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων περιοχών Φύση 2000 (Natura 2000). Οι πηγές του ποταμού, το φαράγγι, ο μύθος και η ιστορία και η άγρια ομορφιά της φύσης, συνθέτουν ένα εντυπωσιακό τοπίο που μένει αξέχαστο.

Η Γλυκή προσφέρεται για διακοπές, καθώς διαθέτει άνετα νεόκτιστα ξενοδοχεία, οργανωμένες μονάδες εναλλακτικού τουρισμού τα οποία διοργανώνουν υπαίθριες δραστηριότητες όπως ράφτινγκ, ιππασία, πεζοπορίες και διάσχιση φαραγγιού.

Κατά μία εκδοχή το  όνομα της η κοινότητα Γλυκή το πήρε από ένα θαύμα. Ο Άγιος Δονάτος σκότωσε το δράκο που φώλιαζε στις πηγές του Αχέροντα κι έκανε το νερό θανατηφόρο για ζώα και ανθρώπους. Ευλόγησε το νερό και το

Από τις όχθες του Καλαμά ξεπηδά μία Νεράιδα

Νεράιδα είναι η σύγχρονη ονομασία της Μενίνας η οποία είναι ένα γραφικό χωριό τοποθετημένο δίπλα από τον ποταμό Καλαμά και στολισμένο από όλες τις αποχρώσεις του πράσινου.
Το χωριό κατοικείται από περίπου 200-250 κατοίκους. Παρά το μικρό αριθμό συναντάμε ανθρώπους όλων των κοινωνικών στρωμάτων με διαφορετικά πολιτικά, πολιτιστικά, αθλητικά χαρακτηριστικά. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι απεικονίζεται σε μικροκλίμακα η σύνθεση μιας πόλης με τα υπέρ και τα κατά της.

Οι πιο σημαντικές στιγμές στην ιστορία του χωριού είναι:
1)Η μάχη της Μενίνας η οποία αποτελεί φάρο για τις νεότερες και μελλούμενες γενιές.
2)Η Θρυλική Ποδοσφαιρική Ομάδα των δεκαετιών του 70 και 80 βασισμένη στα πρότυπα των ακαδημιών του Άγιαξ..
3)Οι υπερδημοτικές επιτυχίες του  Πολιτιστικού Συλλόγου με πρωτοποριακές ιδέες και δράσεις.

Θύαμις, το στολίδι της Νεράιδας

Ο Θύαμις ή Θύαμης ή Καλαμάς είναι ο

Παραμυθιά, όμορφη σαν παραμύθι

Η πόλη της Παραμυθιάς βρίσκεται στα βόρεια του κάμπου που αρχίζει από το ποταμό Αχέροντα και φτάνει μέχρι το χωριό Νεοχώρι στα βορειοδυτικά. Ανατολικά της υψώνεται η οροσειρά Κορύλα (ύψ. 1658 μ.) που αφήνει μόνο ένα στενό πέρασμα προς το Νομό Ιωαννίνων - τη Σκάλα της Παραμυθιάς. Η πόλη είναι χτισμένη αμφιθεατρικά και τα τελευταία της σπίτια βρίσκονται στην πλαγιά κάτω από το Κάστρο του Αϊ - Δονάτου. Στα πόδια της πόλης ρέει ο μικρός και γνωστός από τη μυθολογία ποταμός Κωκυτός, που σχηματίστηκε -κατά τη μυθολογία- από τα δάκρυα των συγγενών των νεκρών που έπαιρνε ο χάροντας και οδηγούσε με τη βάρκα του, μέσω της Αχερουσίας λίμνης στον κάτω κόσμο.

Ο αρχαίος οικισμός του χώρου της σημερινής πόλης τοποθετείται στην εποχή του χαλκού (2.500 - 11ος π.Χ. αιώνας). Πάνω από την πόλη στέκεται το Κάστρο της, απ΄ όπου η θέα προς την πόλη και τον κάμπο είναι μαγευτική. 

Ονομάζεται Κάστρο Αϊ - Δονάτου, πήρε αυτό το όνομα από τη φήμη του Επισκόπου Ευροίας Δονάτου (4ος μ.Χ. αι.), του οποίου Ναός υπήρχε μέσα στο Κάστρο και που θεωρούνταν προστάτης του και ολόκληρης της περιοχής. Τμήμα του ιερού λειψάνου του Αγίου Δονάτου μεταφέρθηκε από τη Βενετία και τοποθετήθηκε στον ομώνυμο Μητροπολιτικό Ναό της Παραμυθιάς στις 28 - 9 - 2000.

Πως όμως προέκυψε το όνομα «Παραμυθιά»; Υπάρχουν δύο κυρίαρχες απόψεις. Η μία  άποψη για την προέλευση της ονομασίας της πόλης είναι η εξής:

Προς το τέλος του 12ου μ.Χ. αιώνα χρονολογείται η

Πέρδικα. Δύο σε ένα: Και βουνό και θάλασσα!

Ανάμεσα στην Πάργα και τα Σύβοτα βρίσκεται ένα από τα ομορφότερα χωριά της Θεσπρωτίας που συνδυάζει το βουνό και την θάλασσα. Η Πέρδικα. Οι παραλίες είναι πανέμορφες και εκτίνονται σε μήκος αρκετών χιλιομέτρων.

Το φυσικό κάλλος συμπληρώνεται από τις καταπράσινες διαδρομές, από τους ελαιώνες και τα ποτάμι που χύνεται στο Καραβοστάσι.

Βέβαια και η Πέρδικα έχει την δική της αρχαία ιστορία με κυρίαρχο αποτύπωμα τα πελασγικά τείχη στο Δυμόκαστρο.

Μέχρι το 1926 ονομαζότανε Αρπίτσα. Το όνομα αυτό κατά την παράδοση, πήρε από μία Αραπίνα (Αραβία) που είχε έρθει για να εξισλαμίσει τους Χριστιανούς σε Μουσουλμάνους.

Η αλλαξοπιστία των Τσάμηδων στην Πέρδικα άρχισε να κορυφώνεται επί Αλή Πασά. Από το 1737 το Οικουμενικό Πατριαρχείο λαμβάνει δραστήρια μέτρα για τη διάσωση του Χριστιανισμού και Ελληνισμού της Ηπείρου, στέλνοντας κατά τα μέσα του 18ου αιώνα στα μέρη της Ηπείρου τον Πάτερ Κοσμά.

Το 1926 μετονομάστηκε Πέρδικα και

Στης Δραγουμής τα μονοπάτια

Το Ζερβοχώρι είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του δήμου Σουλίου με τους περισσότερους κατοίκους να μένουν στο Καμίνι καθώς η έλλειψη υποδομών ανάγκασε τους Ζερβοχωρίτες να εγκαταλείψουν την απαράμιλλη ομορφιά του Ζερβοχωρίου. Βέβαια υπάρχουν ακόμα αρκετοί που μένουν εκεί αλλά σίγουρα δεν είναι πια η περιοχή με τις ζωηρές φωνές των παιδιών.

Το Ζερβοχώρι είναι γνωστό και με το παλιό του όνομα, Δραγουμή (Ντραγκομί –Dragomi). Αυτό το όνομα το είχε μέχρι την απελευθέρωση της Ηπείρου. Το 1929 επίσημα μετονομάστηκε σε Ζερβοχώρι, σε μια προσπάθεια εξελληνισμού των τοπωνυμίων.

Η Δραγομή (που στην συνέχεια έγινε Δραγουμή) ήταν τσιφλίκι με επίσημη γλώσσα των κατοίκων την αλβανική και θρησκεία χριστιανική και μουσουλμανική. Μάλιστα μέχρι το 1944 στο χωριό κατοικούσαν μαζί Χριστιανοί και μουσουλμάνοι.

Παρόλο που η επίσημη γλώσσα στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν η αλβανική μιλιόταν και η ελληνική. Μάλιστα στην τοπική διάλεκτο υπάρχουν πολλές ομηρικές λέξεις που φανερώνουν την ιστορική συνέχεια των κατοίκων που σαφώς ακολούθησαν την πορεία των υπόλοιπων Θεσπρωτών.

Το όνομα είναι πιθανό να 

Στις πηγές της Σέλλιανης

Όσο και αν αλλάζουν τα ονόματα σε έναν τόπο, το αρχικό όνομα στέκει αγέρωχο και είναι αυτό που θα έρθει αυθόρμητα στο στόμα του ντόπιου. Σέλλιανη είναι το αρχικό όνομα και μόλις το 1955 μετονομάστηκε σε Αγία Μαύρα. Η νέα του ονομασία, Κρυσταλλοπηγή προέρχεται από την πηγή η οποία δεσπόζει στο χωριό προσφέροντας την ανάπτυξη στο χωριό. Το πράσινο και τα νερά χαρακτηρίζουν όλη την περιοχή ενώ η λίμνη Χότχοβα (με τα όποια προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί) συμπληρώνει το φυσικό ντεκόρ του χωριού.

 

Το παλιό χωριό

Στο παλιό χωριό τα σπίτια του ήταν χωρισμένα σε γειτονιές (μαχαλάδες). Στην κορυφή του βρίσκονταν η γειτονιά Σκέμπι απ΄ όπου μπορούσε κανείς να δει όλο το χωριό. Αριστερά από  το Σκέμπι  βρίσκονταν η γειτονιά Αλώνι του Τσίνα ενώ πιο πέρα ήταν η γειτονιά της Ράχης, που είχε και

Απ΄ το Βοϊνίκου στην Δαφνούλα…

 Το όμορφο Προδρόμι είναι χτισμένο στους πρόποδες του Γκορίλα, στο μέσον ακριβώς των αρχαίων Ηλυσίων Πεδίων.

Παλαιότερα ονομάζονταν Βοϊνίκου ή Βεϊνίκου. Πως προέκυψε αυτή η ονομασία; Σύμφωνα με  μία εκδοχή το όνομα το πήρε από τον Μουχτάρ Σιάνη Βοϊνίκο ο οποίος ήταν ιπποκόμος Σλάβου αξιωματούχου (Βοϊνίκ στα σλάβικα σημαίνει ιπποκόμος). Όταν εξισλαμίστηκε έγινε αγάς στο χωριό και έτσι το χωριό πήρε το όνομα του.

Αν στα σλάβικα το «Βοϊνίκ» σημαίνει ιπποκόμος στα βλάχικα – ρουμάνικα σημαίνει δυνατό παλικάρι, γενναίος και επειδή οι κάτοικοι φημίζονταν για τον ηρωισμό τους το χωριό ονομάστηκε έτσι λόγω αυτού του χαρακτηριστικού.

Μια τρίτη εκδοχή αναφέρεται σε έναν τελάλη που προειδοποιούσε τους κατοίκους όταν πλησίαζε με παρακρατική οργάνωση Μωαμεθανών, φωνάζοντας συνθηματικώς «Ήρθε το βόι στ΄ αλώνι του Νίκου»…

Υπάρχουν και άλλες εκδοχές, πχ επειδή υπήρχαν πολλά βόδια στην περιοχή, ή επειδή ήταν ανταρτοχώρι ή λόγω των «Βοϊνίκων» που υπηρετούσαν στους στάβλους του Σουλτάνου.

Το 1927 το χωριό μετονομάστηκε σε Προδρόμι τιμώντας και την Μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου που βρίσκεται στην κορυφή του χωριού.

Η Δαφνούλα είναι το καμπίσιο τμήμα