Παραμυθιά, όμορφη σαν παραμύθι

Η πόλη της Παραμυθιάς βρίσκεται στα βόρεια του κάμπου που αρχίζει από το ποταμό Αχέροντα και φτάνει μέχρι το χωριό Νεοχώρι στα βορειοδυτικά. Ανατολικά της υψώνεται η οροσειρά Κορύλα (ύψ. 1658 μ.) που αφήνει μόνο ένα στενό πέρασμα προς το Νομό Ιωαννίνων - τη Σκάλα της Παραμυθιάς. Η πόλη είναι χτισμένη αμφιθεατρικά και τα τελευταία της σπίτια βρίσκονται στην πλαγιά κάτω από το Κάστρο του Αϊ - Δονάτου. Στα πόδια της πόλης ρέει ο μικρός και γνωστός από τη μυθολογία ποταμός Κωκυτός, που σχηματίστηκε -κατά τη μυθολογία- από τα δάκρυα των συγγενών των νεκρών που έπαιρνε ο χάροντας και οδηγούσε με τη βάρκα του, μέσω της Αχερουσίας λίμνης στον κάτω κόσμο.

Ο αρχαίος οικισμός του χώρου της σημερινής πόλης τοποθετείται στην εποχή του χαλκού (2.500 - 11ος π.Χ. αιώνας). Πάνω από την πόλη στέκεται το Κάστρο της, απ΄ όπου η θέα προς την πόλη και τον κάμπο είναι μαγευτική. 

Ονομάζεται Κάστρο Αϊ - Δονάτου, πήρε αυτό το όνομα από τη φήμη του Επισκόπου Ευροίας Δονάτου (4ος μ.Χ. αι.), του οποίου Ναός υπήρχε μέσα στο Κάστρο και που θεωρούνταν προστάτης του και ολόκληρης της περιοχής. Τμήμα του ιερού λειψάνου του Αγίου Δονάτου μεταφέρθηκε από τη Βενετία και τοποθετήθηκε στον ομώνυμο Μητροπολιτικό Ναό της Παραμυθιάς στις 28 - 9 - 2000.

Πως όμως προέκυψε το όνομα «Παραμυθιά»; Υπάρχουν δύο κυρίαρχες απόψεις. Η μία  άποψη για την προέλευση της ονομασίας της πόλης είναι η εξής:

Προς το τέλος του 12ου μ.Χ. αιώνα χρονολογείται η

ολοσχερής καταστροφή της αξιόλογης πόλης Φωτικής. Οι κάτοικοί της κατέφευγαν σταδιακά μέσα στο Κάστρο, όπου έχτιζαν τις νέες τους κατοικίες. Μεγάλο όμως μέρος του πληθυσμού ένιωθε ιδιαίτερη ασφάλεια στο Μοναστήρι της Παναγίας της Παρηγορήτριας που βρισκόταν στα νότια της σημερινής πόλης, όπου και σήμερα η «Μεγάλη Εκκλησιά». Από τη λέξη παρηγορήτρια που στην αρχαία Ελληνική λέγεται «Παραμυθία», επικράτησε η δεύτερη ονομασία, γιατί στο Ναό Παναγίας η πόλη για πολλούς αιώνες αναφέρεται και με τα δύο ονόματα: «Άγιος Δονάτος» και «Παραμυθία».

Σύμφωνα με τον συγγραφέα του δίτομου έργου «Γη Θεσπρωτών», Γιάννη Παρόλα, το όνομα 

Παραμυθιά δεν έχει σχέση με την Παναγιά την Παρηγορήτρια. Οι Τούρκοι διοικητικά είχαν χωρίσει την επικράτεια σε σατζάκια. Ένα από τα σατζάκια ήταν αυτό το περί του Θύαμη περιοχής, από εκεί προέρχεται και η  λέξη . Πρωτεύουσα του περί του Θύαμη περιοχής ήταν η πόλη Άγιος Δονάτος. Εδώ είχαν εγκατασταθεί και όλες οι αρχές καθώς και ο σατζάκ μπέη παρά Θυαμίας. Έτσι η πόλη πήρε το όνομα Παραθυαμία και με το πέρασμα του χρόνου έγινε Παραμυθιά.

Θυαμουρία

  

Τα κυριότερα αξιοθέατα της Παραμυθιάς

 

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ “ΒΟΥΛΓΑΡΗ”

Στο κέντρο της πόλης υπάρχει το Δημοτικό σχολείο με το παραδοσιακό από κόκκινη πέτρα χτίσιμο και με αξιόλογη αρχιτεκτονική το οποίο χτίστηκε το 1937 με δαπάνες του Παραμυθιώτη ευεργέτη Σωτηρίου Βούλγαρη.

ΠΥΡΓΟΣ ΚΟΥΛΙΑ

Ο Πύργος Κούλια της Παραμυθιάς, γνωστός και ως Κούλια των Μπονολάτων, χρονολογείται στο 2ο μισό του 18ου – αρχές 19ου αιώνα. Συνδέεται μορφολογικά και αρχιτεκτονικά με οχυρές κατοικίες που συναντάμε στην Ήπειρο και στην Αλβανία, κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας.  Χτισμένος σε περίοπτο σημείο, εξασφάλιζε την δυνατότητα στον εκάστοτε ιδιοκτήτη να ελέγχει ολόκληρο τον κάμπο της Παραμυθιάς και τη γύρω περιοχή. Πρόκειται για πενταώροφη κατοικία και το ύψος της φτάνει τα 26 μέτρα.

Μετά την ανακαίνιση του πύργου που ολοκληρώθηκε πριν λίγο καιρό στο εσωτερικό του πύργου φιλοξενείται η μόνιμη φωτογραφική έκθεση με θέμα «Η μνημειακή κληρονομιά της Θεσπρωτίας από τους βυζαντινούς χρόνους μέχρι την ύστερη Τουρκοκρατία».

ΤΟ ΡΟΛΟΪ

Το  Ρολόι χρονολογείται από το 1750 και είναι  έργο του OPUS CREDUM DE POLIZ. Αντί μεταλλικού ελατηρίου φέρει λεπτή τριχιά που ξετυλίγεται από το βάρος δεμένης πέτρας.

Ας δούμε πως περιγράφει μια ιστορία  ο συγγραφέας-λαογράφος Γιώργος Λεκάκης ( www.lekakis.com):

“Η οικογένεια Μαρούτση έφερε το 1750 από την Ιταλία έναν ωρολογιακό μηχανισμό.. Οι κάτοικοι της Παραμυθιάς υποδέχθηκαν με μεγάλο ενθουσιασμό το νέο τους απόκτημα – διότι τότε ήταν σπάνιο πράγμα να έχει ο καθένας πρόσβαση στην ώρα. Για να το υποδεχθούν, οι Παραμυθιώτες έκτισαν ειδικό πύργο-ωρολογοστάσι, σε σημείο που ο ήχος του να δονεί όλην την γύρω περιοχή. Το ωρολόγι αυτό δεν έχει μεταλλικό ελατήριο, αλλά λεπτή τριχιά, η οποία ξετυλίγεται με το βάρος δεμένης πέτρας – ως εκ τούτου είναι μοναδικό του είδους του! Το ωρολόγι αυτό, δεν είναι σαν τα γνωστά ωρολόγια με δείκτες, είναι απλώς ένα ωρολόγι ήχου, που η καμπάνα του κτυπά μόνον τις ακριβείς ώρες! Κάποτε που επισκέφθηκε την κώμη ο Αλή-πασάς, άκουσε τον ηχόχτυπο και θαύμασε την καμπάνα! Τότε του είπαν πως δεν πρόκειται για καμπάνα, αλλά για… ρολόι, που με τον χτύπο του σηματοδοτεί τις ώρες! Και τις χτυπά μόνο του! Χωρίς κανέναν εργάτη!   Ο Αλής τρελάθηκε με το ρολόι αυτό! Και φυσικά ζήτησε να το πάρει στα Ιωάννινα, όπως και έγινε! Έβαλε τους τεχνικούς του και το έλυσαν, το φόρτωσαν στα κάρα τους και το πήγαν στα Γιάννενα. Αλλά όταν το συναρμολόγησαν, το ρολόι… δεν χτύπαγε! Οι τεχνικοί του είχαν αφήσει την συγκεκριμένη πέτρα στην Παραμυθιά, διότι την θεώρησαν περιττή να την κουβαλήσουν μαζί! Στα Γιάννενα έδεσαν μια άλλη πέτρα, που φυσικά δεν ήταν μελετημένη γι’ αυτόν τον μηχανισμό… Τότε ο πασάς θορυβήθηκε! Φώναξε Παραμυθιώτες και τους ρώτησε τι σόι ρολόι είναι αυτό που χτυπά στην Παραμυθιά και… δεν χτυπά στα Γιάννενα! Εκείνοι  είπαν στον

πολυχρονεμένο πως ήταν ταμένο στον… άγιο Δονάτο – στηριζόμενοι

στην δεισιδαιμονία του πασά – και πως ο άγιος το έχει «δέσει» με την

πόλη τους… Το ρολόι θα ξαναχτυπούσε μόνον εάν επέστρεφε στην βάση

του… Έτσι, ο πασάς, που ήθελε να τα έχει καλά και με τους χριστιανούς

αγίους επέστρεψε το ρολόι στην Παραμυθιά…”

  

Άλλα αξιοθέατα στην Παραμυθιά:

·Εντός του οικισμού και στα βόρεια του ναού της Παναγίας - Μεγάλης Εκκλησιάς - βρίσκονται τα Βυζαντινά λουτρά.

·Σε μικρή απόσταση από την πόλη βόρειο - δυτικά, βρίσκονται τα λείψανα της ακμάζουσας κάποτε Φωτικής στην τοποθεσία «Λιμπόνι». 

·Σταυρεπίστεγος ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου - Παναγίας της Παρηγορήτριας χτισμένος το 13ο αιώνα.

·Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Δονάτου στο κέντρο της πόλης.

·Παναγία Παραμυθιάς. Η Μονή βρίσκεται μέσα στην πόλη της Παραμυθιάς. Πρόκειται για ναό σταυρεπίστεγο με τρούλο και με εξωτερική κεραμική διακόσμηση, που χτίστηκε τον 14ο αιώνα.