ΒΙΝΤΕΟ και ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ: Για πρώτη φορά έγινε εκδήλωση μνήμης προς τιμή των εκτελεσθέντων στο Σταυροχώρι Φαναρίου

Για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε εκδήλωση μνήμης προς τιμή των εκτελεσθέντων στο Σταυροχώρι Φαναρίου από τους Γερμανούς στις 3 Σεπτεμβρίου 1943, στην επιχείρηση  «Αύγουστος 1943» των Γερμανών Ναζί με τη συνεργασία των Τουρκοτσάμηδων στο Φανάρι Πρεβέζης.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 4 Σεπτεμβρίου 2015 Τόπος πραγματοποίησης της παρούσας εκδήλωσης ήταν το χωριό Σταυροχώρι όπου τιμήθηκαν για

πρώτη φορά μετά από τα 72 χρόνια εκτέλεσης

οι εκτελεσθέντες Σταυροχωρίτες

αποτελώντας έτσι το έναυσμα και τον θεμέλιο λίθο  για την καθιέρωση,  κάθε χρόνο, απότισης φόρου τιμής στους νεκρούς Φαναριώτες τόσο του Σταυροχωρίου όσο και από τα άλλα χωριά που γνώρισαν τις θηριωδίες και την ολοκληρωτική καταστροφή  με την αρπαγή  όλου του ζωικού κεφαλαίου, των σιτηρών και το κάψιμο όλων των σπιτιών.

Οι ομιλητές που πλαισίωσαν την εκδήλωση ήταν: οι κ. Δημήτρης Βλαχοπάνος  (Φιλόλογος-συγγραφέας), ο κ. Χρήστος Ευαγγέλου ( Πολιτικός μηχανικός, τοπικός ιστορικός μελετητής-λαογράφος-δημοσιογράφος-συνεργάτης τοπικών εφημερίδων) και η κ. Φρειδερίκη-Αλίκη Νάσση (Φιλόλογος-συγγραφέας).

Η όλη  συζήτηση αναπτύχθηκε στις

παρακάτω θεματικές:

1. Ο κ. Χρήστος Ευαγγέλου αναφέρθηκε «στις σχέσεις των μουσουλμάνων Τσάμηδων που ζούσαν στην περιοχή μας, με τους Ιταλούς και Γερμανούς και την συμμετοχή τους στα όσα συνέβησαν στην περιοχή μας».
2. Ο κ. Δημήτρης Βλαχοπάνος αναφέρθηκε στο «πώς η Ήπειρος βρέθηκε στο έλεος της γερμανικής μεραρχίας «εντελβάις» και  στο μαρτυρικό Κομμένο όπου όλο το χωριό σφαγιάστηκε το βράδυ του Δεκαπενταύγουστου, το 1943».
   
3. Και τέλος η  κ. Φρειδερίκη Αλίκη Νάσση αναφέρθηκε στο «Φανάρι του 1943 και στον  μεγάλο χαλασμό που έγινε  εκείνο το καλοκαίρι, αναφέροντας αποσπάσματα από μαρτυρίες κατοίκων του Φαναρίου αλλά και στο μέγεθος της μεγάλης καταστροφής».

ΒΙΝΤΕΟ

Αξίζει να τονιστεί ότι μέσω του συναισθηματικού της λόγου εξαιτίας της ιδιαίτερης σχέσης με την περιοχή του Φαναρίου, αφού ορμώμενη εκ Καστρίου Φαναρίου, εξέφρασε την ανάγκη κατασκευής και τοποθέτησης μιας μαρμάρινης στήλης με τα  
ονόματα των 118 νεκρών του Φαναρίου, την καθιέρωση Ημέρας Μνήμης και Τιμής από πλευράς της Δημοτικής Αρχής  με επιμνημόσυνη δέηση κάθε χρόνο και αναφορά στο χρονικό της καταστροφής, για να γνωρίζουν οι νέοι του Φαναρίου την ιστορία του τόπου τους.  

Επίσης  η κ. Νάσση θεώρησε αναγκαίο να τιμηθεί από τους Φαναριώτες και τον Δήμο Πάργας  η  κ. Γαβριέλα Γκανιάτσα-Μιχαήλ, κόρη της Μαριγώς Ζερβουλάκου και του Κων.νου Γκανιάτσα-δύο πατριωτών-οι οποίοι σε συνεργασία και με τον Ερυθρό Σταυρό προσέφεραν την πολύτιμη  βοήθειά τους σε 400 αιγμαλώτους Φαναριώτες και τους έσωσαν από την εκτέλεση.  Όπως και να επονομαστεί ένας κεντρικός δρόμος στο Καναλάκι  προς τιμή αυτών των δύο  πατριωτών.

Ο οικοδεσπότης του χωριού ο Πρόεδρος  κ.  Βασίλειος Κατσούκης καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους συμπολίτες του Δήμου Πάργας λέγοντας ότι: «Ήταν χρέος όλων μας η ημέρα αυτή Μνήμης,  όπως έπρεπε να είχαμε κάνει εδώ και πολλά χρόνια γρηγορότερα» και ευχαρίστησε:

• τους ομιλητές (τα ονόματά τους αναφέρονται παραπάνω),
• τον Σωτήρη Γάκη και Γιώργο Ευθυμίου  (Φωτογραφείο Μίλτος) που ακούραστα και με μεγάλη προθυμία στηρίζουν εκδηλώσεις με παρόμοιο χαρακτήρα αφιλοκερδώς με μοναδικό γνώμονα την προβολή της περιοχής μας για τον εμπλουτισμό της εκδήλωσης με φωτογραφικό υλικό και ηχητικά ντοκουμέντα.
• τον δάσκαλο χορού τον κ. Μιχάλη Ναστούλη, καθώς και τις γυναίκες του Σταυροχωρίου που τίμησαν τους νεκρούς τους με ηπειρώτικους χορούς.
• το fanaripress. gr
• Το Ράδιο Καναλάκι, το Ράδιο Αχέρων και το περιοδικό Stepp.  
• Την οργανωτική επιτροπή διοργάνωσης της εκδήλωσης με πρόεδρο   τον κ. Βασίλειο Κατσούκη (Πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Σταυροχωρίου), την Όλγα Μπαρκαμπά (κάτοικος Σταυροχωρίου και Πρόεδρος Συλλόγου Εθελοντών Αιμοδοτών « Ελπίς»),  τον Δονάτο Παππά (κάτοικο Σταυροχωρίου)  και κάτοχος του fanaripress. gr και τον Λάζαρο Σπυρίδωνος (κάτοικο Σταυροχωρίου).
• Κυρίως ευχαρίστησε  την συντονίστρια και παρουσιάστρια της εκδήλωσης την κ.  Κατερίνα Ντάση (Εκπαιδευτικό - Συγγραφέα)  που  είχε την ιδέα να γίνει η πρώτη προσπάθεια καθιέρωσης, στήνοντας και συντονίζοντας  όλο το πρόγραμμα της εκδήλωσης.

Ευχαριστίες απευθύνονται  και στην μουσική ορχήστρα που έντυσε με ήχο την εκδήλωση και τον κ. Ηλία Λάμπρη (κάτοικο Κομμένου Άρτας) για την ρύθμιση όλων των ηχητικών αποσπασμάτων από τις προφορικές μαρτυρίες των κατοίκων του Φαναρίου ( του Γεωργίου Σάββα, του Σπύρου Πάνου,  του Ευαγγέλου Χρήστου,  και Φιλιππιάδας  (από την προφορική συνέντευξη)  Κώστα Χρήστου.

Ο Δονάτος Παππάς γέμισε με ιδιαίτερη συγκίνηση όλο το κοινό, που καθηλωμένο παρακολούθησε για δύο περίπου ώρες με αδιάσπαστη προσοχή το όλο πρόγραμμα, όταν αφηγήθηκε το κείμενο: «Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ», κείμενο που είχε συγγράψει η  κ. Κατερίνα Ντάση αφιερωμένο στους εκτελεσθέντες του Σταυροχωρίου. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα:

Κι εκεί στη θέση  Στενούρα, στο Καναλάκι, δέκα ονόματα αντρών του Σταυροχωρίου φωνάζει ο Γερμανός εκτελεστής με τον Τσάμη συνεργάτη.

Ήθελαν να δουν εάν κανένας είχε ξεφύγει, μεταξύ αυτών και ένας έφηβος, 18 χρονών, ο Βασίλης Παπαδόπουλος.

Άντρες που γνώριζαν ότι δεν θα ξαναέβλεπαν το χωριό τους, τα σπίτια τους, τους δικούς τους, τα παιδιά τους, τη  μάνα τους, τη γυναίκα τους.

Καθώς πεζοί πηγαίνανε από το Σταυροχώρι προς το Καναλάκι, οι Τσάμηδες πάνω στα άλογα,  τους φώναζαν να περπατάνε γρήγορα και να μην σέρνουν τα πόδια και σηκώνονται σκόνες.

Ήταν απόγευμα όταν φτάσανε στο Καναλάκι,  φτάνοντας έτσι και η μεγάλη ώρα.

Η ώρα της εκτέλεσης.

• Βασίλης Παπαδόπουλος, φωνάζει ο γερμανός εκτελεστής.

Βγαίνει ο Βασίλης ένα βήμα μπροστά από τους άλλος,  λεβέντικα.

Κι εκεί ο Γερμανός εκτελεστής  και με ένα νεύμα μαλακό του δείχνει να φύγει,  δίνοντάς του ένα παγούρι να το γεμίσει με νερό.

Έτρεξε  να εκτελέσει την εντολή και βρήκε την πηγή με το κρύο νερό στην Αγια - Τριάδα.

Δεν άργησε να φανεί,  και ο γερμανός εκτελεστής τον κοίταξε περίεργα.

Πήρε το νερό έπλυνε το πρόσωπό του, δίνοντάς του ξανά  το παγούρι, ενώ  κάτι του είπε στα γερμανικά που ο μικρός δεν το κατάλαβε….. Έτρεξε γρήγορα γρήγορα από την λαχτάρα του να εκτελέσει την παραγγελία  μήπως και γλιτώσει το εκτελεστικό απόσπασμα……..

ΩΩΩΩΩΩΩΩ νάιν, νάιν……. shade ΚΡΊΜΑ!!!!!!!!!!!!

Οι άλλοι εννιά Σταυροχωρίτες κοιτάζανε με λύπη που ο Βασίλης δεν καταλάβαινε ότι με τον τρόπο αυτό τον έδιωχνε, για να γλιτώσει από τον θάνατο του εκτελεστικού αποσπάσματος.

Έχυσε τότε το νερό νευρικά ο Γερμανός και του ξαναέδωσε το παγούρι  για τρίτη φορά και δείχνοντάς του με το χέρι, να φύγει……

Ξαναεπέστρεψε ο Βασίλης και ήταν η τελευταία του ευκαιρία για να γλιτώσει, κάτι όμως που δεν έκανε. 

Ο τσάμης συνεργάτης  των γερμανών τότε, φώναξε τα ονόματα των αντρών:

Σωτήριος Σωτηρίου, Παρών

Δημήτριος Σωτηρίου, Παρών

Γεώργιος Δήμας, Παρών

Φώτιος Δήμας, Παρών

Αθανάσιος Αθανασίου, Παρών

Χρήστος Χρήστου, Παρών

Αντώνιος Στράτης, Παρών

Απόστολος Χρήστου, Παρών

Δημήτριος Σπυρίδονος, Παρών

Βασίλης Παπαδόπουλος, Παρών

Η αγνότητά του  και ο φόβος του δεν τον άφησαν να δει την έξοδο της φυγής για την ελευθερία, που του έδειχνε ο Γερμανός και τότε παρατάχτηκε και κείνος στη σειρά για να στηθούν απέναντι από το γερμανικό πολυβόλο που τον έστειλε στο πάνθεο των ηρώων για την ελευθερία της πατρίδας, την τιμή και την αξιοπρέπεια.

Κελάηδησε το πολυβόλο δέκα φορές, κελάηδησαν και οι ψυχές των εκτελεσθέντων του ΣΤΑΥΡΟΧΩΡΙΟΥ που τον θάνατο δεν τον  αρνήθηκαν, γιατί δεν κιότεψαν ούτε σκεφτήκανε να πουληθούνε στον εχθρό.

Βουβή και πικραμένη τούτη η μέρα για το Φανάρι

Βουβή και πικραμένη και για το  Σταυροχώρι.

Επέσατε θύματα αδέρφια μας εσείς,  σε άνιση πάλη και αγώνα.

Ζωή, λευτεριά και τιμή του λαού

Γυρεύοντας, βρήκατε Μνήμα».

Την εκδήλωση χαιρέτισαν:

1. Ο  κ. Ηλίας Λάμπρης, ως εκπρόσωπος του μαρτυρικού χωριού Κομμένου Άρτας και του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης Γερμανικών Αποζημιώσεων.

2. Η  κ.  Σουζάννα Μαρία Νικολάου- Επίκ. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ορμωμένη εκ Καστρίου Φαναρίου.

Ο χαιρετισμός μεταξύ άλλων ανέφερε:

«Αγαπητοί Συμπολίτες και Φίλοι,

Κυρίες και Κύριοι,

Σας ευχαριστώ για την πρόσκλησή σας να καταθέσω κι εγώ στην ιστορική εκδήλωση μνήμης τον ελάχιστο φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στους ήρωες, εκτελεσθέντες του Σταυροχωρίου το Σεπτέμβρη του 1943. Οι άνθρωποι τούτοι   τίμησαν το εθνόσημο και σφράγισαν με την ίδια τους τη ζωή την ιστορία του Φαναρίου.Η σημερινή τελετή μνήμης είναι ο ελάχιστος φόρος σε ήρωες που πάλεψαν υπερασπιζόμενοι την αξιοπρέπεια και την ελευθερία μιας χώρας, χωρίς να φοβηθούν τον εχθρό, αποδεικνύοντας ότι η θυσία για την πατρίδα, για τον τόπο μας, τη γη μας, το σπίτι μας είναι το υπέρτατο χρέος.

Ας πάρουμε παράδειγμα από την Ιστορία μας οι νεότεροι και ας διάγουμε τη ζωή μας κατανοώντας ότι η ελευθερία δεν είναι η δύναμη να κάνουμε  ό,τι μας αρέσει, αλλά το δικαίωμα να κάνουμε αυτό που πρέπει».

Η εκδήλωση χαρακτηρίστηκε για την έντονη συναισθηματική φόρτιση, την ιδιαίτερη τιμητική θέση που είχαν οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας, τον σεβασμό και την ευλάβεια των παρευρισκομένων προς την ιδιαίτερης σημασίας και αξίας εκδήλωσης που πρώτη φορά υλοποιούνταν (και εδώ πρέπει να πούμε ότι  μπορεί να εντοπίστηκαν αδύνατα σημεία, παραταύτα τα προσπερνάμε αφού έγινε η αρχή), να τιμάται κάθε χρόνο στο Σταυροχώρι,  ως Ημέρα μνήμης και τιμής η τριμηνία θανάτου «Αύγουστος-Οκτώβριος 1943» για όλα τα χωριά του Φαναρίου που γνώρισαν την φρίκη του πολέμου με την ολοσχερή καταστροφή.

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους, ως θεσμικοί εκπρόσωποι:

Από τον Δήμο Σουλίου, ο Αντιδήμαρχος κ. Κωσταράς Σταύρος

Από τον Δήμο Πάργας οι: κ. Σμπόνιας Νικόλαος (Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Δ. Πάργας), κ. Κασκάνης Νικόλαος (Αντιδήμαρχος Δ. Πάργας), κ. Γιάγιας Ευάγγελος( Δημοτικός Σύμβουλος Δ. Πάργας), κ. Γρηγορίου -Λιόλιου Αθηνά( Δημ. Σύμβουλος . Δ. Πάργας)

Ο  κ.  Γιώργος Ζάκας ( Περιφερειακός Σύμβουλος).

Ευχή του Προέδρου της τοπικής κοινότητας Σταυροχωρίου ήταν, του χρόνου να στηθεί  μία επιτύμβια στήλη όπου θα αναγράφονται τα ονόματα όλων των εκτελεσθέντων του Φαναρίου, έτσι  ώστε να  αποτελεί τιμή στους προγόνους μας αλλά και μάθημα για τη νέα μας γενιά